BS Phan Hữu Phưóc – Thạc Sĩ Lão Khoa
Giám Đốc Phòng Khám Lão Khoa Med-Vie TpHCM
Chúng thường nghĩ là bệnh bẩm sinh thì phải mắc từ lúc nhỏ tuổi nhưng tại sao ở đây lại đề cập đến bệnh tim bẩm sinh ở người già. Trong thực tế có nhiều trường hợp người già được chẩn đoán là bị bệnh tim bẩm sinh. Có khoảng 1-2% người lớn bị chứng bệnh tim bẩm sinh nghĩa là bệnh có từ lúc mới sinh ra nhưng cho đến tuổi trưởng thành bệnh mới trở nặng và mới được phát hiện.
Khi nói đến bệnh tim bẩm sinh thì nhiều thầy thuốc y khoa chắc đều nhớ đến chuyện vui về bệnh tim bẩm sinh thông liên tâm nhĩ có tên viết tắc theo tiếng nước ngoài là CIA. Có 2 vợ chồng người nông dân lên thành phố khám bệnh vì gần đây người chồng thấy dễ mệt khi làm những công việc bình thường không phải là nặng nhọc lắm và cũng hay bị khó thở. Sau khi hỏi bệnh sử và khám bệnh kỷ lưởng các bác sĩ mới hội ý với nhau, sao anh nghi ổng là gì ( bị bệnh gì )? Một bác sĩ trả lời chắc là CIA. Bà vợ nghe bác sĩ nói chồng mình là CIA thì hoảng hồn, xanh mặt vì bà biết CIA là tổ chức tình báo của Mỹ. Nghĩ vậy nên bà mới năng nĩ bác sĩ. “Dạ ..thưa bác sĩ dợ.. chồng tui mần duộng không hà chứ không phải là CIA đâu dạ… xin bác sĩ tha cho ổng”. Bác sĩ nghe bà vợ nói vậy biết ngay là bà đã hiểu lầm từ CIA nên mới giải thích cho bà biết từ CIA là viết tắc của tên bệnh thông liên tâm nhĩ bẩm sinh.
Vậy chứng thông liên tâm nhĩ bẩm sinh là gì, bệnh có biểu hiện gì và làm sao để phát hiện bệnh này.
Để hiểu bệnh tim bẩm sinh là gì chúng ta hãy xem lại cấu tạo của tim và sự tuần hoàn của máu:
Người bình thường tim nằm ở ngực bên trái ( hy hữu người bị bệnh đảo lộn phủ tạng bẩm sinh thì tim lại nằm bên phải). Tim là một khối cơ rổng có hình hơi giống như qủa trứng nặng khoảng 250-300gram có vách ở giữa ngăn tim thành 2 phần tim phải và tim trái người bình thường tim phải và tim trái không thông thương với nhau. Tim phải lại có một van gọi là van 3 lá ngăn ra 2 phần phần trên gọi là tâm nhĩ phải phần dưới gọi là tâm thất phải, tương tự tim trái cũng có van gọi van 2 lá ngăn ra 2 phần trên gọi là tâm nhĩ trái phần dưới gọi tâm thất trái. Như vậy tim tim có 4 phần ta thường gọi là 4 buồng tim : nhĩ phải, nhĩ trái, thất phải thất trái.
Tim trái có nhiệm vụ bơm đưa máu vào động mạch, máu có màu đỏ tươi chứa nhiều dưỡng chất đi khắp các cơ quan như não, thận, gan, cơ bắp … để nuôi cơ thể. Máu sau khi bị hấp thu hết dưỡng chất máu từ màu đỏ biến thành màu xậm hơn hơi đen theo đường tĩnh mạch trở về tâm nhĩ phải, máu từ tâm nhĩ phải được đưa xuống tâm thất phải. Máu từ tâm thất phải được bơm vào động mạch phổi, đưa máu lên phổi để bảo hòa oxy máu sẽ từ màu xanh đen trở thành màu đỏ tươi theo tĩnh mạch phổi đổ vào tâm nhĩ trái. Máu từ tâm nhĩ trái được bơm xuống tâm thất trái và từ tâm thất trái được bơm vào động mạch chủ. Từ động mạch chủ máu theo các động mạch nhỏ hơn phân nhánh từ động mạch chủ đi khắp cơ thể.
Như vậy tim trái gồm tâm nhĩ trái và tâm thất trái chứa máu đỏ. Tim phải gồm tâm nhĩ phải và tâm thất phải chứa máu đỏ xậm đen.
Bệnh thông liên tâm nhĩ là gì ?
Bệnh thông liên tâm nhĩ là tình trạng tồn tại một lỗ thông giữa tâm nhĩ trái và tâm nhĩ phải. Lổ thông càng lớn bệnh trở nặng sớm và sớm được phát hiện. Trong nhiều trường hợp lổ thông nhỏ người có cuộc sống bình thường trong nhiều chục năm.
Biểu hiện của bệnh thông liên tâm nhĩ:
Trường hợp có lổ thông lớn bệnh có biểu hiện từ lúc nhỏ : trẻ chậm phát triển hay bị nhiễm trùng đường hô hấp.
Trường hợp có lổ thông nhỏ người bệnh vẫn có cuộc sống bình thường cho đến già. Sau vài chục năm tiến triển người bệnh có cảm giác yếu ớt, dễ mệt dù chỉ làm những công việc bình thường, cảm thấy mệt khó thở khi gắng sức, cảm giác hồi hộp tim đập mạnh. Chính những triệu chứng này sẽ đưa người bệnh đến gặp bác sĩ.
Khi khám bệnh bác sĩ sẽ thấy có sự biến dạng ở lồng ngực nếu là trẻ em. Nghe tim phát hiện ra những âm thổi bất thường ở tim … chỉ khám lâm sàng đơn thuần thì không dễ dàng để chẩn đoán là bệnh thông liên tâm nhĩ. Để xác định chính xác là thông liên tâm nhĩ bác sĩ sẽ cho làm thêm nhiều xét nghiệm khác như siêu âm tim màu hay siêu âm tim qua đường thực quản.
Những dạng tim bẩm sinh khác có thể gặp là thông liên tâm thất, còn ống động mạch, hẹp động mạch phổi , hẹp eo động mạch chủ nhưng các bệnh này thường được phát hiện trước tuổi 60./.