Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua

Đây là dấu hiệu báo động một tai biến mạch máu não thực sự.

Biên soạn: Ths-BS Phan Hữu Phước
Giám Đốc Phòng Khám Lão Khoa Med-Vie
Địa chỉ: 79/21Âu Cơ P.14, Q.11, TP. HCM  Điện thoại: 2249.9494

Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua là tình trạng bệnh lý thường gặp ở người cao tuổi nhưng ít được chú ý và rất dễ bỏ xót. Đây là dấu hiệu báo động một tai biến mạch máu não thực sự.
Khi nào gọi là có cơn thiếu máu não cục bộ:
•    Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua là rối loạn ở não do gián đoạn cung cấp máu tạm thời ở não gây giảm chức năng ở não ngắn và đột ngột. (không qúa 24giờ, thường dưới 1 giờ)

Đặc điểm – Nguyên nhân của Cơn thiếu máu não cục bộ thoáng qua
ª    Thiếu máu não cục bộ thoáng qua báo hiệu sẽ bị tai biến mạch máu não sau đó
ª    80% người bị tai biến mạch máu não  do xơ vữa động mạch  có thiếu máu não cục bộ thoáng qua  trước đó
ª    1/3 người có thiếu máu não cục bộ thoáng qua -> Thiếu máu não cục bộ thoáng qua tái phát
ª    Thường gặp ở tuổi sau 50, nam > nữ
ª    Có hiện tượng microemboli do mảng xvđm nhỏ   or khối lắng đọng mỡ nhỏ  trong lòng mạch.
ª    Cục máu đông nhỏ tại chổ
ª    Đa hồng cầu
ª    Thiếu máu hồng cầu hình bia
ª    Co thắt tiểu động mạch não có liên quan thuốc lá
ª    Bất thường của mạch máu não
ª    Viêm động mạch, bệnh lupus ban đỏ, giang mai
ª    Huyết áp thấp

Yếu tố nguy cơ của thiếu máu não cục bộ thoáng qua
ª    Tăng huyết áp
ª    Bệnh tim mạch như  hẹp valves 2 lá
ª    Nhức nữa đầu
ª    Hút thuốc lá nhiều
ª    Tiểu đường
ª    Tuổi cao

Triệu chứng gợi ý của thiếu máu não cục bộ thoáng qua
1.    Triệu chứng điển hình
ª    Cảm giác nặng hoặc  yếu tay, chân làm rớt đồ vật đang cầm, té ngã, thay đổi dáng đi…
ª    Mất đồng bộ phối hợp trong vận động
ª    Thay đổi về cảm giác : tê rần, kiến bò …
ª    Rối loạn giọng nói : nói khó, lộn xộn, sai lệch, không nói được
ª    Mất thăng bằng, chóng mặt bản thân quay hoặc đồ vật xung quanh quay…
2.    Triệu chứng không điển hình
ª    Thay đổi đơn thuần về ý thức
ª    Cơn choáng, ngất xiủ
ª    Bần thần nhức đầu nhẹ
ª    Quên thoáng qua
ª    Nôn, buồn nôn
ª    Co giật, liệt mặt, đau ở mắt…
Đặc điểm của các triệu chứng này triệu chứng
•    Các triệu chứng này bắt đầu đột ngột, kéo dài trong thời gian ngắn vài phút  đến  24giờ và sau đó biến mất hoàn toàn. Triệu chứng này có thể lập lại với thời gian kéo dài hơn. Triệu chứng đặc biệt này phụ thuộc vào vị trí, mức độ tắc nghẽn cũng như tuần hoàn bàng hệ và thường chỉ xảy ra một bên cơ thể.

Đánh gía lâm sàng
ª    Bệnh sử đầy đủ chi tiết
ª    Phân tích triệu chứng kỷ lưỡng giúp hướng đến nguyên nhân, vị trí tổn thuơng.
ª    Khám thực thể : thần kinh và tim mạch nhớ khám động mạch cảnh.

Xét nghiệm  chẩn đoán
°    Xét nghiệm thường quy xét nghiệm đông máu.
°    Siêu âm động mạch cảnh
°    CT-Scan não hoặc  MRI não
°    Động mạch não đồ
°    Xét nghiệm  chẩn đoán giang mai
°    Xét nghiệm phát hiện yếu tố nguy cơ : Tiểu đường, rối loạn lipid máu ….

Điều trị thiếu máu não cục bộ thoáng qua
°    Mục tiêu : +Cải thiện cung cấp máu cho
động mạch não
+Phòng ngừa dẫn đến tai biến mạch máu não
°    Thiếu máu não cục bộ thoáng qua  tái phát phải nhập viện trong 48 giờ đầu để đánh giá nguyên nhân mức độ nặng và hướng điều trị lâu dài.
°    Điều trị triệu chứng những rối loạn về máu như đa hồng cầu bằng cách làm loãng máu.

Vấn đề dùng thuốc
ª    Thuốc ức chế tiểu cầu : dùng liên tục, không xác định thời gian phải có chỉ định và theo dõi của bác sĩ chuyên khoa
ª    Thuốc cải thiện sử dụng oxy ở tế bào não
ª    Thuốc điều trị các yếu tố nguy cơ
ª    Chế độ ăn uống phù hợp với yếu tố nguy cơ
ª    Ngừng hút thuốc lá.
•    Điều trị phẩu thuật trong trường hợp cần thiết
Mở rộng động mạch cảnh bị hẹp do mảng xơ vữa